" रक्तफुल "

          रविवारी नेहमीप्रमाणे मित्रासोबत सकाळी मॉर्निंग वॉक करीता निघालो होतो. बाहेर मस्त धुकं पसरलं होत. हवेत प्रचंड गारवा होता. वा-याची हलकीशी झुळूक देखील अंगावर काटे उभे करीत होती. गावाच्या वेशी बाहेर येताच आपसूक एक दृष्य नजर वेधून घेऊ लागलं. गावा पल्याडच्या डोंगरावर वणवा पेटलेला दिसत होता. "काल संध्याकाळ पर्यंत तर रान बर दिसत होत.''! "या असल्या अंग गोठवणा-या थंडीत सुद्धा वणवा पेटला."? मी मित्राला उद्देशून विचारलं. कसला वणवा रे कोणीतरी रान पेटवलेल दिसतंय.! मित्र पुटपुटला.! काय ? पेटवल असेल .? खरंच.? चल मग आज रानातच जाऊन येऊ.! अस म्हणत मी मित्राची सहमती मिळवली अन आम्ही थेट राना च्या दिशेने चालत वणवा लागलेल्या भागाकडे निघालो.

           सुरुवातीलाच हिरवागार पसरलेला डोंगर, पिवळ्या निळ्या लाल फुलांचा बहर आलेली वृक्षराई, पाणी आटत चाललेले लहान लहान गोंडस ओढे, गवतावर मोत्यासारखे उठून दिसणारे दवबिंदू, असा मनमोहक देखावा डोळ्यात साठवीत आम्ही पुढे पुढे जात होतो. घनदाट रानात गर्द झाडी झुडपं, कर्दळीच्या जाळ्या, अन काट्या कुट्यातून वाट काढत रुळलेल्या पायवाटा धुंडाळत पायात गुंतणार गवत तुडवत जाताना झाडाच्या फांदीवर, शेंड्यावर बसून ओरडणा-या पाखरांचा वेगवेगळा मंजुळ आवाज, कुठे एखाद्या सागाच्या झाडावर तुरुतुरु धावत हळूच लपून बसणा-या खारीची टिवटिव. आमची चाहूल लागताच भुर्ररकन उडणा-या कवड्यांची नि पाळा पाचोळ्यातून पळणा-या सरड्याची सरसर, अन पाठीवर सोनेरी तपकिरी पंख घेऊन डोकवणा-या भारद्वाजचा घनगंभीर आवाज ऐकण्याची मजा काही औरच वाटत होती.

          अर्धा एक मैल चालून झाल्यावर डोंगर उतारावर वा-याच्या झुळकी सरशी सळसळणार गवत दिसू लागलं. गवतावर फुललेल्या रंगबिरंगी फुलांचा गालिचा, त्यापल्याड दिसणारा काळभोर कातळ, दूरवर पसरलेल्या डोंगर द-या, उंच आभाळाला भिडलेली झाड, त्यातून डोकावणारी सूर्यकिरणे, अन अथांग पसरलेल निळशार आभाळ पाहून हि भटकंती कधी संपूच नये अस मनोमन वाटू लागलं. रानातल्या सकाळच्या वातावरणाने मन अगदी प्रसन्न वाटू लागलं. मग डोंगराची एक टेकडी उतरून दुस-या टेकडीवर चढू लागताच आभाळात निळसर काळया धूराचे लोट दिसू लागले. हळू हळू हवेत पसरलेला धुरकट वास जाणवू लागला. अन दिसू लागली आगीच्या भक्ष्यस्थानी पडलेली अर्धवट करपलेली जांभूळ, आंबा, साग, राजणाची अबोल पण कन्हाणती झाड अन कर्दळीच्या जाळ्या.!

            कुठं एखाद्या झाडावर अर्धवट जळून गेलेली पाखरांची घरटी दिसत होती. तर कुठं झाडाच्या बुंध्यात पडलेली फुटकी करपलेली अंडी अन पाखरांची भाजून मरून पडलेली इवलीशी नवजात पिल्ल.! डोंगराचा बराचसा भाग जळून बेचिराख झालेला दिसत होता. कुठं होरपळून उरलं सुरेल गवत धुरटत होत. तर कुठं अर्धवट जळका सर्प वासळत होता. वणव्याचा तो भस्मासूर हळू हळू ओल्या गवताला अन झाडी झुडपाला गिळत पुढे पुढे सरकतच होता. आजूबाजूला काही पाखर या झाडावरून त्या झाडावर फडफडत होती. उध्वस्त झालेल्या संसाराच दुःख अन पिलांच्या विरहाचा आक्रोश त्याच्या इवल्याश्या चित्कारात स्पष्ट जाणवत होता. आभाळात घिरट्या घालणा-या काही घारी मध्येच जमिनीकडे झेपावत होत्या. आयत्या मिळालेल्या मेजवानीचा लाभ उचलायला निघालेली एक घोरपड जवळच एक जळक पाखरू गिळत होती. काही तुरळक मोठाली झाड वगळता इतर सार काही रखरखीत दिसत होत.!

          रानात कुठंकुठं शिकारीसाठी तंगूस धाग्याची जाळी लावलेली दिसत होती. तर कुठे फासक्या होत्या. काही जाळात रक्त सांडलेल दिसत होत. अर्धवट जळकी म्हणून स्वस्तात लिलावात मिळणारी मौल्यवान वृक्ष संपत्ती अन ताज्या शिकरीसाठीच कुणीतरी निसर्गाला दिलेला हा त्रास स्पष्ट जाणवत होता. अगदी जंगलबुक मधल्या प्राण्यांना मानवाने ताबा मिळवलेल्या ज्या फुलाची अतोनात भीती वाटत असते तेच ते "रक्तफुल" म्हणजेच आगीची "ठिणगी" अग्नी तांडव करीत इथल्या वन्य जीवांचा इवलासा संसार उध्वस्त करीत होत. वन्यजीवांच रक्त पित होत. रानात शिरताना सुरुवातीला प्रसन्न झालेलं मन क्षणार्धात खिन्न सुन्न झालं होत. रानातल्या झाडांची, पाखरांची अन मुक्या जनावरांची झालेली होरपळ मनाला चटका लावीत होती. शहरात अन गावातल्या सिमेंटच्या वाढत्या जंगलापायी जनावरांचा अखेरचा आधार ठरलेला हिरवागार डोंगरमाथा देखील आता त्यांना आश्रय देऊ शकत नव्हता.

          आम्ही खिन्न मनाने पुन्हा परतीच्या वाटेला लागलो. "रक्तफुला"च्या अग्नी तांडवातून निसर्गला स्वतःला सावरता येत, शुष्क झालेल्या मातीत नवे अंकुर उम

लवता येतात. अन करपट भाजलेल्या झाडांना नवी पालवी देऊन वन्य जीवांना पुन्हा आपल्या कवेत घेवून हसावंता येत.! या एका भाबड्या आशेवर मी मात्र निश्चिन्त होत होतो.!

             .....

          मन्या ठाकूर